Madonna met Kind van Joos van Cleef 1485-1540 Antwerpen
Artikelnummer: JvC1485ATV OverzichtPaneel Joos van Cleve circa 1485 - 1540 Antwerpen uit een privé collectie:
Over de schilder Joos van Cleef:
Joos ( Josse ) van Cleef ( ook ) : Cleve: eigenlijk Joos van Beke) , werd vermoedelijk geboren in Kleef in ca. 1464
of ca. 1485 en overleed in Antwerpen in 1540 of -41.
Hij was voor 1507 leerling van Joest van Kalkar , en werd in 1511 meester in Antwerpen.
Hij schilderde bijbelse en historische taferelen , portretten en madonna,s.
Van Cleef heeft waarschijnlijk twee reizen naar Italié ondernomen waar hij in opdracht altaarstukken en
portretten schilderde .
Tussen 1512 en 1515 zou hij in de Ligurische havenstad Genua hebben gewerkt. In 1525 werd hij deken van het
gilde te Antwerpen.
De tweede Italiaanse reis in de jaren 1526-1528 zou o.a. naar Lombardije hebben gevoerd .
Teruggekeerd in Antwerpen kocht hij in het jaar 1528 een huis.
In artistieke zin liet van Cleef zich niet alleen inspireren door zijn Italiaanse collega,s zoals Leonardo da Vinci ,
maar ook door Vlaamse kunstenaars als bijvoorbeeld Matsys en Menling.
Het is opmerkelijk dat hij vlak voor 1530 zijn Vlaamse Christuskind in een Italiaans type veranderde.
Omstreeks 1529 werd van Cleef in Parijs hofschilder van Koning Frans 1 voor wie hij o.a. verschillende vorstelijke
portretten schilderde.
Schilderijen van Joos Van Cleef bevinden zich in Musea te Antwerpen (MSK) , Berlijn, Brussel, Cambridge,
en in zeer veel andere landen etc.
Visuele analyse:
Centraal in de compositie is de Maagd Maria voorgesteld met het kind in haar armen, beiden kijken elkaar
liefdevol aan. Dit intense oogcontact die de hechte band tussen moeder en Kind zichbaar maakt , vormt de
blikvanger in de voorstelling.
De op het eerste gezicht starre traditionele compositie van de twee figuren wordt bij nadere beschouwing
verlevendigd door het lijnenspel van de talloze plooien in de textilia. Ook de diagonale plaatsing van de handen
van Maria en het sierlijk gebogen Lichaam van Christus zorgen voor "beweging" in de compositie. Het kleur-
gebruik versterkt dit nog eens.
Maria:
De Maagd Maria draagt een blauwe mantel en een rood gewaad en daaronder een wit hemdje. De kleur blauw,
verkregen door een uiterst kostbaar pigment was in de middeleeuwen nog duurder dan goud. En alleen het
kostbaarste was goed genoeg voor de Maria. Vandaar dat deze kleur van oudsher voor haar werd gereserveerd.
Blauw, de kleur van de lucht , symboliseert de hemel en tevens de waarheid.
Maria is hier uitgebeeld met lang blond haar en donkere ogen. In de late middeleeuwen had men namelijk zoals
in alle andere perioden van de cultuur een bijzondere voorkeur voor blond haar. Bij dit vrouwelijke schoon-
heidsideaal horen in die tijd bruine ogen en donkere wenkbrauwen. Deze kleurstelling verwijst naar nederigheid
( bruin ) en verhevenheid ( blond ) . Bij dit ideale uiterlijk hoort ook de "rood-witte" kleurstelling van het gezicht:
een melkblanke huid , een blos op de wangen en roze lippen. Schilderijen , ridderverhalen , legenden en andere
kunstzinnige uitdrukkingsvormen vertellen talloze malen van deze ideale schoonheid.
Christus:
Het Kind is gewikkeld in een blauwe doek , gedurende zijn leven op aarde was de kleur blauw namelijk ook voor hem geresserveerd. Het Kind houdt een vogel vermoedelijk een merel in zijn handen. Symbolische voorwerpen als
vogels" en vruchten bevinden zich met name op Noord-Europese schilderijen uit de 15de en 16de eeuw.
De merel werd o.m. als de duivel beschouwd. Toen St. Benedictus aan het bidden was verscheen hem namelijk
de duivel in de vorm van een merel de vogel probeerde hem af te leiden maar werd door de heilige herkend
en verjaagd met het kruisteken. In de madonnavoorstelling houdt Christus de vogel met twee handen vast in de
vorm van een kruis. Hij lijkt met dit gebaar te waarschuwen voor vleselijke verleidingen en andere zonden.
Of hij met de kruisvorm ook refereert aan zijn "kruisweg" is niet duidelijk.
In zijn hoedanigheid is dit schilderij van grote Kunsthistorische waarde , de signatuur is de sluier van Maria.
Techniek: olie op paneel-iepenhout en excl, antieke lijstmaat.
Afmeting: 44 cm x 31,7 cm.
Dit zeldzame antieke schilderij paneel komt uit een privé collectÍe van Mw. J.P.M. v. B. G.
Dit bijzondere schilderij incl. antieke lijst van Joos van Cleef 1485-1540 Antwerpen is door 3 veilinghuizen getaxeerd, en is bijna 1 jaar in onderzoek geweest in Engeland.